4. ऋतपेयः - இதுவும் अग्निष्टोमவிகிருதி. இதில் தக்ஷிணை औदुम्बरः सोमचमसः (அத்திமரத்தால் செய்யப்பட்ட ஸோமரஸம் வைக்கிற சமஸம்). தீர்மானம் கீழ்யாகத்தில் சொன்னபடியே (ताण्ड्य.ब्रा.अध्या-18, खण्डः-2; अध्या-10,पा-3, अधि-19). 5. कुलायः - अग्निष्टोम விகிருதி. இதில் யஜமாநன் இரண்டு பேர்கள் - ராஜாவும், அவன் புரோஹிகனும். விதிவாக்கியத்தில் இருக்கும் ராஜபுரோஹிதௌ என்கிற சொல்லுக்கு இப்படியே அர்த்தம் பண்ண வேண்டியதென்று தீர்மானம் (ताण्ड्य.ब्रा.अध्या-19, खण्डः-15; अध्या-6, पा-6, अधि-2).

ताण्ड्य.ब्रा.अध्या-18, खण्डः-2;
1 - सप्तदशोऽग्निष्टोमः
2 - तस्य द्वादश दीक्षोपसदः
3 - स्वर्गकामो यजेत
4 - द्वादश मासाः संवत्सरः संवत्सरः स्वर्गो लोकः स्वर्गं एवैतेन लोकं आप्नोति
5 - घृतव्रतो भवति
6 - देवव्रतं वै घृतं देवव्रतेनैव देवता अप्येति
7 - उत्तरेणोत्तरेण काण्डेनोपैत्युत्तर उत्तर एषां लोकानां ज्यायान्स्वर्गस्य समष्ट्यै
8 - बृहत्साम भवति बृहता वै देवाः स्वर्गं लोकं आयन्स्वर्गं एवेतेन लोकं आप्नोति
9 - ऋतं उक्त्वा प्रसर्पन्त्यृतेनैवैनं स्वर्गं लोकं गमयन्ति
10 - सोमचमसो दक्षिणा देवतयैव देवता अप्येति
11 - औदुम्बरो भवत्यूर्गुदुम्बर ऊर्जं एवावरुन्धे
12 - सगोत्राय ब्रह्मणे देयः सोमपीथस्याविदोहाय
13 - सर्वः सप्तदशो भवति
14 - द्वादश मासाः पञ्चर्तवः स वै संवत्सरः संवत्सरः स्वर्गो लोकः स्वर्गं एवैतेन लोकं आप्नोति
ताण्ड्य.ब्रा.अध्या-19, खण्डः-15
1 - सप्तदशोऽग्निष्टोमः
2 - तस्य द्वादश दीक्षोपसदः
3 - स्वर्गकामो यजेत
4 - द्वादश मासाः संवत्सरः संवत्सरः स्वर्गो लोकः स्वर्गं एवैतेन लोकं आप्नोति
5 - घृतव्रतो भवति
6 - देवव्रतं वै घृतं देवव्रतेनैव देवता अप्येति
7 - उत्तरेणोत्तरेण काण्डेनोपैत्युत्तर उत्तर एषां लोकानां ज्यायान्स्वर्गस्य समष्ट्यै
8 - बृहत्साम भवति बृहता वै देवाः स्वर्गं लोकं आयन्स्वर्गं एवेतेन लोकं आप्नोति
9 - ऋतं उक्त्वा प्रसर्पन्त्यृतेनैवैनं स्वर्गं लोकं गमयन्ति
10 - सोमचमसो दक्षिणा देवतयैव देवता अप्येति
11 - औदुम्बरो भवत्यूर्गुदुम्बर ऊर्जं एवावरुन्धे
12 - सगोत्राय ब्रह्मणे देयः सोमपीथस्याविदोहाय
13 - सर्वः सप्तदशो भवति
14 - द्वादश मासाः पञ्चर्तवः स वै संवत्सरः संवत्सरः स्वर्गो लोकः स्वर्गं एवैतेन लोकं आप्नोति

अध्या-10,पा-3,अधि-19 - सोमचमसेन कृत्स्रदक्षिणापुरुषान्तरयोर्बाधाधिकरणम्
10.3.19.68 - तथा च सोमचमसः ॥
10.3.19.69 - सर्वविकारो वा क्रत्वर्थे प्रतिषेधात् पशूनाम् ॥
10.3.19.70 - ब्रह्मदानेऽविशिष्टमिति चेत् ॥
10.3.19.71 - उत्सर्गस्य क्रत्वर्थत्वात्प्रतिषिद्धस्य कर्म स्यान्न च गौणः प्रयोजनमर्थः स दक्षिणानां स्यात् ॥
10.3.19.72 - यदि तु ब्रह्मणस्तदूनं तद्विकारः स्यात् ॥
10.3.19.73 - सर्वं वा पुरुषापनयात्तासां क्रतुप्रधानत्वात् ॥

Go to Main Page